گنبد قابوس

گنبد کاووس

در کنار باغ ملی شهر گنبدکاووس که سربازخانه قابوس وشمگیر بود، بر روی تپه مصنوعی به ارتفاع 15 متر از زمین‌های اطراف، برجی است بسیار زیبا و باشکوه که هر بیننده محو تماشای آن می‌شود. این برج که مقبره قابوس پسر وشمگیر شمس‌المعالی است و به سرپرستی خود او بنا شده است، از سطح تپه 50 متر ارتفاع دارد که 32 متر آن از پای برج تا قاعده بالای هرم ناقص است و از آغاز مخروط تا نوک آن 18 متر است. آجرهایی که در آن برج بکار رفته از خاک گلشن است که خاک ساروجی است و این خاک را در زمان ساخت برج با اسب از دامنه کوه مینودشت آوردند. این بنا در سال 397 قمری ساخته شده و معماران زبردست و کارگران برای ساختن این برج ده‌ضلعی پنج سال کار کردند. روزنه کوچکی در سقف بنا و رو به شرق ساخته شده که به‌ نظر می‌رسد بازگذاشتن روزنه و به‌خصوص زینت دادن به آن بی‌ارتباط با عادات چندین هزار ساله چادرنشینان نباشد که همیشه منفذ چادرهایشان را رو به آفتاب قرار می‌دادند تا نخستین پرتو آفتاب در هر بامداد به پیکر قابوس بتابد. متن كتيبه کوفی بنا چنين است: بسم الله الرحمن الرحيم:به نام خداوند بخشنده مهربان هذا القصر المعالی:اين است كاخ عالی الامير شمس المعالی :امير شمس المعالی الامير ابن امير:امير فرزند امير قابوس ابن وشمگير:قابوس فرزند وشمگير امر به بنائه في حياته:فرمان داد به بناي آن در زندگي خويش سنه سبع و تسعين ثلثمانه قمريه:سال سيصدو نود و هفت قمری و سنة خمس و سبعين و ثلثمائيه شمسيه:سال سيصدو هفتاد و پنج شمسی